รู้จัก มะเขือม่วง ผักสวนครัวปลูกง่าย สรรพคุณมากมาย

มะเขือม่วง (Eggplant) คือ?

เป็นมะเขืออีกชนิด ที่มีความกรอบ และมีรสหวาน คล้ายกับมะเขือเปราะ แต่ต่างที่ผลมีสีม่วง และพันธุ์ที่ปลูก ส่วนมากมีลักษณะเรียวยาว นิยมทั้งรับประทานสด และนำไปประกอบอาหาร โดยเฉพาะในทวีปอเมริกา และยุโรป ที่นิยมรับประทานอย่างมาก ส่วนในเอเชีย ประเทศที่นิยมรับประทาน และไทยส่งออกให้มากที่สุด คือ ญี่ปุ่น ส่วนประเทศไทย ยังไม่เป็นที่นิยม อาจเพราะคนไทย ยังนิยมในมะเขือเปราะที่มีสีเขียวมากกว่านั่นเอง

ลักษณะทางพฤกษศาสตร์

• ราก และลำต้น มะเขือม่วง เป็นไม้ล้มลุกอายุข้ามปี ลำต้นแตกกิ่งตั้งแต่ระดับโคนต้น ลำต้นมีการแตกกิ่งมาก จนแลดูเป็นทรงพุ่มหนา สูงประมาณ 50-150 เซนติเมตร เปลือกลำต้นบาง มีสีม่วง หรือสีเขียว ส่วนเนื้อไม้ด้านใน เป็นไม้เนื้ออ่อน สีขาว เปราะหักง่าย ส่วนระบบราก ประกอบด้วยรากแก้ว และรากแขนง
• ใบ มะเขือม่วง เป็นพืชใบเลี้ยงคู่ แตกออกเป็นใบเดี่ยว ๆ เรียงสลับกันบนกิ่ง มีก้านใบยาวประมาณ 5-8 เซนติเมตร แผ่นใบมีขนาดใหญ่ กว้างประมาณ 8-15 เซนติเมตร ยาวประมาณ 15-20 เซนติเมตร แผ่นใบเรียบ มีขนปกคลุม ขนบนใบด้านล่างหนากกว่าด้านบน และมีสีเทา แผ่นใบบาง ฉีกขาดได้ง่าย ขอบใบเว้าลึกเป็นช่วง ๆ และโค้งงุ้มเข้าหากลางใบ แผ่นใบมีเส้นกลางใบนูนสีม่วง มองเห็นได้ชัดเจน
• ดอก มะเขือม่วง เป็นดอกสมบูรณ์เพศ ออกได้ทั้งแบบดอกเดี่ยว หรือดอกช่อ ขึ้นอยู่กับสายพันธุ์ ดอกเกดบริเวณซอกใบในทุกส่วนที่มีใบเติบโต ดอกประกอบด้วยก้านดอกทรงกลม ยาวประมาณ 3-8 เซนติเมตร ถัดมาเป็นตัวดอก ที่มีกลีบเลี้ยงสีม่วงเข้ม จำนวน 5 กลีบ หุ้มรอบฐานดอก ถัดมาเป็นกลีบดอก จำนวน 5 กลีบ ขนาดเส้นผ่าศูนย์กลางดอก ประมาณ 4-5 เซนติเมตร แผ่นกลีบดอกมีสีม่วง โคนกลีบ และกลางกลีบเชื่อมติดกัน ส่วนปลายกลีบแยกเป็นแฉก แต่ละกลีบมีกลางกลีบแหลม เป็นรูปสามเหลี่ยม
• ผล มะเขือม่วง อาจเป็นผลเดี่ยว หรือหลายในช่อผลเดียวกัน ผลมะเขือม่วงมีทั้งแบบทรงกลม หรือเป็นรูปไข่ยาว ขึ้นอยู่กับสายพันธุ์ และยาวได้ประมาณ 5-30 เซนติเมตร ก้านผลมีขนาดใหญ่ ยาวประมาณ 3-8 เซนติเมตร ถัดมาเป็นกลีบเลี้ยง จำนวน 5 กลีบ หุ้มบริเวณขั้วผล ส่วนตัวผลที่มีลักษณะเรียวยาว จะเรียวเล็กบริเวณใกล้ขั้วผล และขยายใหญ่ที่ท้าย เปลือกผลมีสีม่วงทั่วทั้งผล และเป็นสีม่วงตลอดอายุของผล เปลือกค่อนข้างหนามาก และติดเป็นส่วนเดียวกันกับเนื้อผล
• เมล็ด เมล็ดมะเขือม่วง มีลักษณะกลม และแบนราบ ขนาดเมล็ดประมาณ 2-3 มิลลิเมตร เมล็ดในผลอ่อน จะมีสีขาว เมื่อผลแก่เปลือกเมล็ดเปลี่ยนเป็นสีเหลืองอ่อน หรือสีน้ำตาลอ่อน

พันธุ์มะเขือม่วง

พันธุ์มะเขือม่วง ที่นิยมปลูก ได้แก่ มะเขือม่วงพันธุ์ตะวันตก มะเขือม่วงยาวของจีน และมะเขือม่วงพันธุ์ญี่ปุ่น ได้แก่

• พันธุ์ผลกลม เช่น Toska, Black King
• พันธุ์ผลกลมรี เช่น Beauty, Dusky, Epic, Black Enorma
• พันธุ์ผลยาว เช่น Ichiban, Little Finger, Vernal

ประโยชน์ของมะเขือม่วง

1. ผลมะเขือม่วง ใช้รับประทานสดคู่กับอาหาร เช่น น้ำพริกปลาทู ลาบ ซุบหน่อไม้ และส้มตำ เป็นต้น
2. มะเขือม่วง ใช้ประกอบอาหาร อาทิ แกงมะเขือ ผัดมะเขือ และบาร์บีคิว เป็นต้น
3. เศษจากส่วนผล และลำต้นใช้ทำน้ำหมักชีวภาพ
4. ลำต้น และใบสด ใช้สุมไฟเพื่อรมควันไล่เหลือบ ยุง
5. ผลมะเขือใช้เลี้ยงสัตว์ โดยเฉพาะสุกร ด้วยการต้มรวมกับเศษผักอื่นหรือให้แบบสด

วิธีทานมะเขือม่วง ให้ได้ประโยชน์มากที่สุด

• รับประทานโดยไม่ปอกเปลือกทิ้ง

เปลือกของมะเขือม่วง อุดมไปด้วยโพลีฟีนอล และแอนโทไซยานิน การรับประทานทั้งเปลือก จะช่วยคงคุณค่าสารอาหารไว้มากที่สุด อย่างไรก็ตาม แอนโทไซยานินนั้น ละลายน้ำได้ง่าย จึงควรหลีกเลี่ยงการหั่นมะเขือม่วง แล้วนำไปแช่น้ำเป็นเวลานาน เพราะสารอาหาร จะละลายไปกับน้ำ

• ปรุงด้วยน้ำมัน

แอนโทไซยานิน ละลายในน้ำได้ง่ายทำให้สูญเสียสารอาหาร เมื่อนำมาต้มด้วยน้ำ การผัด หรือทอดด้วยน้ำมัน จะช่วยป้องกันไม่ให้แอนโทไซยานิน และสารอาหารละลายออกจากมะเขือม่วงตามรอยหั่น วิธีการปรุงอาหารที่ดี เพื่อคงคุณค่า และรสชาติของมะเขือยาวให้มากที่สุด คือ การผัด หรือทอดเทมปุระ

• ทำเป็นซุปมะเขือม่วง

หากต้องการหลีกเลี่ยงการรับประทานน้ำมัน การนำมะเขือม่วงมาทำเป็นแกงเลียง หรือซุปมิโสะ เป็นอีกวิธีในการนำมะเขือม่วงมารับประทานให้ได้ประโยชน์สูงสุด โดยจะได้ระบแอนโทไซยานิน ที่ละลายออกมาในน้ำซุปจากมะเขือม่วงที่ต้มจนนิ่มแล้ว

วิธีปลูกมะเขือม่วง ทำได้อย่างไรบ้าง?

การเพาะกล้ามะเขือม่วง อาจทำได้ใน แปลงเพาะกล้า การเพาะในกระถาง หรือกระบะเพาะชำ ดังนี้

• การเพาะในแปลงเพาะ

ให้ไถพรวนแปลง กว้างประมาณ 1 เมตร ยาวตามปริมาณที่ต้องการเพาะ จากนั้น โรยรองพื้นด้วยปุ๋ยคอก และปุ๋ยยูเรีย ก่อนคลุกผสมดินให้เข้ากัน จากนั้น หว่านเมล็ด และคราดเกลี่ยหน้าดินกลบเล็กน้อย แล้วรดน้ำให้ชุ่ม

• การเพาะในกระถาง หรือกระบะเพาะ

ให้ผสมดินร่วน กับปุ๋ยคอก อัตราส่วน 1:3 หรือใช้วัสดุอินทรีย์อื่นผสมร่วม เช่น แกลบดำ และขุ๋ยมะพร้าว จากนั้น หยอดเมล็ดลงหลุมกระบะ 2 เมล็ด/หลุม เกลี่ยดินกลบเล็กน้อย ก่อนรดน้ำให้ชุ่ม เมื่ออายุกล้าได้ประมาณ 10-15 วัน หรือมีใบจริงแล้ว 3-5 ใบ ค่อยถอนกล้าย้ายลงปลูกในแปลง

การเตรียมแปลงปลูก

แปลงปลูก ควรเตรียมแปลงด้วยการไถพรวนดิน 2 รอบ พร้อมกำจัดวัชพืชออกให้หมด ทั้งนี้ ก่อนไถรอบที่ 2 ให้หว่านรองพื้นด้วยปุ๋ยคอก อัตรา 3-4 ตัน/ไร่ จากนั้น ไถยกร่อง ระยะห่างของร่องประมาณ 80-100 เซนติเมตร ทั้งนี้ อาจไม่จำเป็นต้องไถยกร่องก็ได้ตามความสะดวก

การย้ายกล้า และการปลูก

การปลูกมะเขือม่วง นิยมปลูกในต้นฝนจนถึงก่อนถึงปลายฝน แต่พื้นที่ชลประทานปลูกได้ตลอดฤดู การย้ายกล้าปลูก ให้รดน้ำจนชุ่มก่อน และลงปลูกหลังย้ายทันที ก่อนย้ายกล้าให้ขุดหลุมปลูก ลึกประมาณ 8-15 เซนติเมตร ระยะห่างระหว่างแถวสำหรับไถยกร่อง หรือไม่ยกร่อง ประมาณ 80-100 เซนติเมตร ระยะห่างระหว่างหลุม หรือต้น ประมาณ 80-100 เซนติเมตร เช่นกัน พื้นที่ 1 ไร่ ปลูกได้ประมาณ 1,100-1,300 ต้น จากนั้น นำกล้ามะเขือลงปลูก กลบโคนต้น และรดน้ำให้ชุ่ม

การดูแล

• การให้น้ำ หลังการปลูก 10-15 วันแรก ควรให้น้ำทุกวัน จนต้นตั้งตัวได้ จากนั้น ลดเหลือ 3-4 ครั้ง/อาทิตย์
• การใส่ปุ๋ย ให้ใส่ปุ๋ย 2 ครั้ง คือ ครั้งแรกหลังปลูก 20-25 วัน ให้ใส่ปุ๋ยคอก 2 กำมือ/ต้น ร่วมกับปุ๋ยสูตร 15-15-15 ประมาณ 1-2 หยิบมือ/ต้น ส่วนครั้งที่ 2 ใส่เมื่ออายได้ประมาณ 45-50 วัน ด้วยปุ๋ยเคมีสูตร 12-12-24 ในอัตราเดียวกัน
• การกำจัดวัชพืช ให้กำจัดวัชพืชอย่างน้อยเดือนละ 1 ครั้ง จนต้นมีอายุได้ ประมาณ 3 เดือน จึงปล่อยตามธรรมชาติ
• การเก็บผลผลิต มะเขือม่วงมีอายุเก็บเกี่ยวประมาณ 45-60 วัน หลังปลูก และเก็บผลได้ต่อเนื่องนาน 4-5 เดือน ทั้งนี้ ควรใช้กรรไกรตัดขั้วผลแทนมือเด็ด เพื่อป้องกันยอดเสียหาย และลำต้นถอน

จบไปแล้วกับ มะเขือม่วง วิธีปลูกมะเขือม่วง ที่นำมาฝากกัน เห็นไหมว่า การทานมะเขือม่วง สามารถทานได้ทั้งแบบดิบ และปรุงสุก แต่ก็ต้องใส่ใจในเรื่องของการทำความสะอาด ก่อนนำมาทานด้วยเช่นกัน และที่สำคัญควรทานอาหารให้ครบ 5 หมู่ด้วย เพื่อสารอาหารที่ครบถ้วน ร่างกายแข็งแรง และสุขภาพดีไปนาน ๆ ด้วยนะจ๊ะ

หากใครสนใจประโยชน์ดี ๆ ของผักตระกูลมะเขือเพิ่มเติม สามารถดูได้ที่นี่เลย

• มะเขือเปราะ ผักพื้นบ้าน สรรพคุณ ประโยชน์มากมาย
• มะเขือพวง ทำอาหารอร่อย ประโยชน์เยอะ ปลูกเองได้
• 5 เมนู “มะเขือยาว” ช่วยหุ่นฟิต ลดน้ำหนักได้ดี
• มะเขือเทศผัดไข่ ทำง่ายให้ประโยชน์เยอะ

เพื่อการเพาะปลูกที่ไร้กังวล ไม่ว่าจะเป็นการปลูกต้นไม้ ไม้ดอก ไม้ประดับต่าง ๆ เราขอแนะนำ สินค้าการเกษตร ที่มีหลากหลายให้เลือกดู รับรองสินค้ามีคุณภาพ มีมาตรฐาน คุ้มค่า คุ้มราคาอย่างแน่นอน

ข้อมูลจาก : กรมส่งเสริมการเกษตร. 2554, USDA Nutrient, th.anngle.org