ชวนมาทำ ปุ๋ยพืชสด บำรุงดินก่อนการปลูก มีประโยชน์อย่างไรบ้าง?

หัวใจสำคัญของการปลูกพืชต่าง ๆ นั่นก้คือการใส่ปุ๋ย ไม่ว่าจะเป็น ปุ๋ยอินทรีย์ ปุ๋ยคอก ปุ๋ยหมัก ก็ล้วนแต่เป็นตัวช่วยให้พืชผลเจริญเติบโตงอกงามกันทั้งนั้น บทความนี้ SGE อยากชวนไปทำ ปุ๋ยพืชสด ใช้บำรุงดิน บำรุงพืชให้เติบโต งอกงาม วิธีทำไม่ยาก ตามไปดูพร้อม ๆ กันเลย

ปุ๋ยพืชสด คือ อะไร?

ปุ๋ยพืชสด คือ ปุ๋ยอินทรีย์ ที่ได้จากการปลูกพืช เพื่อใช้เป็นปุ๋ยพืชสด มีทั้งแบบอายุสั้น เช่น พืชตระกูลถั่วต่าง ๆ และพืชระยะยาว พืชขนาดเล็ก ตระกูลเฟิร์น เช่น แหนแดง เป็นต้น เมื่อถึงเวลาที่พืชเจริญเติบโตเต็มที่ ก็จำทำการตัด สับ แล้วไถกลบลงดิน แล้วทิ้งไว้ให้เน่าเปื่อย จนได้ ธาตุอาหารพืช และอินทรีย์วัตถุให้แก่ดิน  ซึ่งจะเป็นประโยชน์ในการทำการเกษตร และปลูพืชต่อไปนั่นเอง

ปุ๋ยพืชสดมีกี่แบบ?

ปุ๋ย พืชสด สามารถแบ่งออกได้ 3 ประเภท คือ

1. พืชตระกูลถั่ว เช่น ถั่วเขียว ถั่วเหลือง ปอเทือง เป็นต้น เป็นพืชที่เหมาะมาก สำหรับปลูกไว้เป็นปุ๋ยพืชสด เพราะสลายตัวเร็ว เพิ่มอาหารให้แก่พืช และดินได้ดี ปลูกง่าย และโตไว
2. พืชพืชตระกูลหญ้า และพืชอื่น ๆ ส่วนใหญ่จะให้ธาตุอาหารพืชน้อยกว่าพืชตระกูลถั่ว ดังนั้น ระหว่างการไถกลบเพื่อให้ทำปุ๋ยพืชสด ควรหว่านปุ๋ยที่มีไนโตรเจน เป็นส่วนประกอบด้วย โดยใช้อัตรา 5-10 กิโลกรัม/ไร่
3. พืชน้ำ เช่น แหนแดง ผักตบชวา หรือจอก ซึ่งได้มีการใช้แหนแดง ในการบำรุงดินในนาข้าว เพราะสามารถให้ไนโตรเจน 5-6 กิโลกรัม/ไร่ และยังช่วยเพิ่มอินทรีย์วัตถุให้แก่ดินในอัตราที่สูงอีกด้วย

วิธีทำ วิธีใช้ปุ๋ยพืชสด ทำได้อย่างไร?

1. ลักษณะดินที่ปลูก ควรปรับสภาพดินก่อนปลูก ถ้าเป็นดินเปรี้ยว ควรใส่ปูน ดินทราย ใช้ปุ๋ยเคมีสูตร 8-24-16 อัตรา 35 กิโลกรัม/ไร่ หว่านเป็นปุ๋ยรองพื้นก่อนปลูก
2. ปลูกพืชปุ๋ยสด ในแปลงใหญ่ เมื่อพืชปุ๋ยสดโตเต็มวัย แล้วตัด สับ และไถกลบ ก่อนปลูกพืชหลัก
3. ปลูกพืชที่ใช้ทำ ปุ๋ยพืชสด ระหว่างร่องพืชหลัก โดยจะปลูกพืชปุ๋ยสด หลังจากที่พืชหลักโตเต็มที่แล้ว เพื่อป้องกันการแย่งอาหารในดิน เมื่อพืชปุ๋ยสดโตเต็มวัย แล้วตัด สับ และไถกลบ ลงไปในร่องนั่นเอง
4. ปลูกพืชปุ๋ยสด ในที่รกร้าง หรือพื้นที่ว่าง เมื่อพืชปุ๋ยสดโตเต็มวัย แล้วตัด สับ และไถกลบ แล้วนำมาใส่ในแปลงพืช หรือต้นไม้ที่เราต้องการใส่ปุ๋ยได้เลย

พืชปุ๋ยสดนั้น ควรตัดสับ และไถกลบช่วง 45-50 วันหลังปลูก เพราะเป็นช่วงออกดอก จะทำให้ได้น้ำหนัก และธาตุอาหารพืชสูงสุด แล้วปล่อยให้ย่อยสลาย อย่างน้อย 15 วัน ก่อนทำการปลูกพืชต่อ ๆ ไป

ข้อควรระวังก่อนปลูกปุ๋ยพืชสด

• ควรปลูกพืชปุ๋ยสดต้นฤดูฝน หรือหลังเก็บเกี่ยวพืชหลัก ตอนที่ดินยังมีความชื้นอยู่ หรือปลูกก่อนการปลูกพืช หรือปักดำ ประมาณ 3 เดือน
• วิธีปลูกพืชปุ๋ยสด มี 3 แบบ คือ หยอดเป็นหลุม โรยเป็นแถว และหว่านเมล็ด สำหรับการหว่านเมล็ด หากเมล็ดมีขนาดใหญ่ ควรคราดกลบหลังหว่านให้ลึกด้วย

ประโยชน์ของปุ๋ยพืชสด

• ช่วยเพิ่มอินทรียวัตถุให้แก่ดินในการไถกลบพืชปุ๋ยสด
• ช่วยเพิ่มธาตุอาหารไนโตรเจนแก่ดิน โดยเฉพาะพืชตระกูลถั่ว สามารถตรึงไนโตรเจนจากอากาศมาได้ เมื่อไถกลบพืชลงไปในดิน จะได้ธาตุไนโตรเจนค่อนข้างสูง
• ช่วยในการอนุรักษ์ธาตุอาหารในดิน
• ช่วยในการอนุรักษ์ดิน และน้ำ ป้องกันการชะล้างพังทลายของหน้าดิน
• ประโยชน์อื่น ๆ การปลูกพืชปุ๋ยสด ยังช่วยให้คุณภาพของพืชหลัก หรือพืชเศรษฐกิจดีขึ้น

ปุ๋ย พืชสด นิยมใช้กันมากและแพร่หลายในประเทศไทย คือ พืชตระกูลถั่ว เพราะเป็นพืชที่ขึ้นได้ดีในดินทั่ว ๆ ไป ใช้ธาตุอาหารในดินน้อย และทนแล้งได้ดี บางชนิดสามารถทนต่อดินเค็มได้อีกด้วย จึงนิยมนำไปเป็นพืชปุ๋ยสดไถกลบในดินเค็ม เหมาะแก่การทำการเกษตรในประเทศไทยมาก ๆ และสามารถใช้ประโยชน์อื่น ๆ ได้อีก เช่น

• ใช้ในระบบปลูกพืชหมุนเวียน (crop rotation) อาจใช้ได้ในกรณีใดกรณีหนึ่ง แล้วแต่สภาพ ความเหมาะสมของพื้นที่ และภูมิอากาศ คือ

1. ในช่วงเวลาหนึ่งปี ปลูกพืชเศรษฐกิจอันเป็นพืชหลักชนิดหนึ่งสลับกับพืชบำรุงดินชนิดหนึ่ง โดยปลูกพืชหลักในต้นฤดูฝนสลับกับพืชบำรุงดินในปลายฤดูฝน หรือปลูกพืชบำรุงดินในต้นฤดูฝนแล้วปลูกพืชหลักปลายฤดูฝน เช่น ปลูกถั่วลิสงเป็นพืชหลักในต้นฤดูฝน แล้วปลูกถั่วพุ่ม ถั่วเขียว ถั่วแปป ถั่วแปยีหรือถั่วอื่น ๆ ตามในปลายฤดูฝน หรือปลูกปอเทืองโสน ถั่วเขียว หรือถั่วอื่น ๆ ในต้นฤดูฝน แล้วปลูกพืชหลักปลายฤดูฝน เช่น ข้าวโพด และพืชไร่อื่น ๆ
2. ในช่วงเวลา 2 ปีปลูกพืชหลักหนึ่งชนิดสลับกับพืชบำรุงดินหนึ่งชนิด คือ พืชบำรุงดินที่นำมาปลูกนั้นส่วนมาก จะเป็นพืชคลุมดิน โดยปลูกพืชหลักในปีหนึ่ง และพืชปุ๋ยสด ในปีที่ 2 สลับกันไปเป็นระบบที่ใช้กับพื้นที่ที่ความลาดเท เพื่อป้องกันการชะล้างพังทลาย เช่น ปลูกถั่วแปบสลับกับถั่วแดงหลวง เป็นต้น

• ใช้ในระบบปลูกพืชแซม (intercropping) เป็นการปลูกพืชปุ๋ยสดแซมในแถวพืชหลัก โดยปลูกในเวลาเดียวกัน หรือเหลื่อมเวลากันในพื้นที่เดียวกันใน 1 ปี โดยมีหลักเกณฑ์ว่า พืชหลักและพืชปุ๋ยสด ต้องสามารถอยู่ด้วยกันได้ไม่เป็นปฎิปักษ์ต่อกัน เช่น ปลูกโสน ปอเทือง ถั่วเหลือง หรือถั่วเขียว แซมในแถวข้าวโพด ซึ่งเป็นพืชหลัก เป็นต้น

• ใช้ในระบบปลูกพืชแบบแถบพืช (strip cropping) เป็นการปลูกพืชหลาย ๆ ชนิดในเวลาเดียวกัน ในแปลงเดียวกัน โดยแบ่งเป็นแต่ละแถบของพืชแต่ละชนิดสลับกันไปเรื่อย ๆ เช่น เป็นแถบข้าวโพด จำนวน 5 แถว ต่่อมาปลูกกระถินริมรั้ว เป็นแนวแบ่งเขตกว้างประมาณ 1.50 เมตร ต่อมาเป็นแถบ ปอเทือง 5 แถว เป็นพืชปุ๋ยสด แล้วกั้นด้วยรั้วกระถินอีก ต่อมาเป็นแถบถั่วเหลืองใช้ความกว้างเท่ากันกับปอเทือง และข้าวโพด แล้วกั้นด้วยรั้วกระถินอีก ทำสลับกันไปจนกว่าจะหมดชนิดของพืชที่ปลูก แล้วจึงย้อนกลับมาเริ่มต้นข้าวโพดใหม่อีก เป็นต้น

การปลูกพืชแบบนี้ จะมีโอกาสได้ทำการบำรุงดินโดยพืชปุ๋ยสด ได้ในเวลาเดียวกัน มักใช้ระบบปลูกพืชแบบนี้ ในแถบที่มีความลาดเท โดยปลูกตามแนวเส้นระดับ มักพบในแถบภาคเหนือของประเทศไทยนั่นเอง

• ใช้ในระบบปลูกพืชแบบพืชคลุมดิน (cover crops) มักเป็นพืชปุ๋ยสด ตระกูลถั่ว ประเภทพืชคลุมดิน เพื่อป้องกันการชะล้างพังทลายสูญเสียหน้าดิน นิยมใช้ในสวนผลไม้ สวนปาล์มน้ำมัน และสวนยางพารา ในแถบภาคใต้ โดยเมื่อไม้ยืนต้น ที่เป็นพืชหลักยังต้นเล็กอยู่ ก้นำเอาเมล็ดพืชคลุมดินไปหว่าน เพื่อป้องกันการชะล้างหน้าดิน และป้องกันกำจัดวัชพืชมิให้ขึ้นอีกด้วย เช่น ปลูกพืชคลุม คุดซู คาร์โลโปโกเนียม ไมยราบไร้หนาม ถั่วลาย เป็นต้น ในแปลงไม้ยืนต้น นั่นเอง

เป็นอย่างไรกันบ้างกับ พืชปุ๋ยสด ที่เรานำมาฝากกัน ประโยชน์มากมายจริง ๆ เรียกได้ว่า เป็นปุ๋ยที่ทำได้ไม่ยากเลย แถมยังช่วยบำรุงดินได้ดีไม่แพ้ปุ๋ยชนิดอื่น ๆ เลย สำหรับเกษตรกรที่กำลังอย่าทำปุ๋ยคุณภาพดี ๆ ไว้บำรุงดิน ลองนำปุ๋ยพืชสด ไปเป็นอีกหนึ่งตัวเลือกดูนะจ๊ะ รับรองว่า พืชเจริญงอกงาม ออดผลสวย อย่างแน่นอน

บทความดี ๆ น่าอ่าน:

• สูตรวิธีทำ ปุ๋ยเร่งดอก เร่งการออกดอก ออกผลไว เพิ่มผลผลิตให้เกษตรกร
• วิธีทำปุ๋ยหมัก แบบง่ายๆ เปลี่ยนขยะให้มีประโยชน์!
• วิธีทำ น้ำยาเร่งราก ปักชำตอนกิ่งง่าย รากงอกออกไว 100%
• วิธีทำ น้ำ em สูตรเร่งโต บำรุงพืชให้เจริญงอกงาม แข็งแรง ไม่เป็นโรค
• วิธีทำ ปุ๋ยหมักชีวภาพ จากมูลสัตว์ และ เศษผัก ผลไม้ บำรุงพืชให้งอกงาม
• วิธีใช้ ปุ๋ยคอก บำรุงพืช ให้มีประสิทธิภาพ ช่วยให้ดินดี พืชผักโตไว

นอกจากนี้ SGE ของเรายังมี อุปกรณ์การเกษตร ให้เลือกสรรอีกด้วย ไม่ว่าจะเป็น สแลนกันแดด กระถางผ้าปลูกต้นไม้ ผ้าคลุมดิน และอีกมากมายให้เลือกชมกัน พร้อมบริการดี ๆ หลังการขาย ที่แสนประทับใจอย่างแน่นอน

อ้างอิงข้อมูลจาก กรมพัฒนาที่ดิน, ldd.go.th