มะขามป้อม สรรพคุณ ต้านโรค ประโยชน์และโทษ ควรกินวันละกี่ลูก?

อีกหนึ่งผลไม้ที่หลาย ๆ คนจะต้องรู้จัก “มะขามป้อม (Indian Gooseberry)” ถือเป็นพืชผลไม้ที่สำคัญในด้านการแพทย์อายุรเวทแบบดั้งเดิม และการดูแลสุขภาพหลากหลายแขนง มีวิตามินซีสูง และมีคุณค่าทางสมุนไพร โดยใช้ประโยชน์จากส่วนต่าง ๆ ของมะขามป้อม แต่ที่นิยมใช้ในการทำยามากที่สุด คือ ผลมะขามป้อม นั่นเอง

บทความนี้ SGE จะพาไปรู้จักถึงคุณประโยชน์ต่าง ๆ ของ มะขามป้อม ทานอย่างไรให้ได้ผลดีที่สุด ตามไปดูเลย

ชื่อวิทยาศาสตร์

Phyllanthus emblica Linn.

ชื่อสามัญ

Indian Gooseberry, Malacca tree

กลุ่มพันธุ์ปลูก

Euphorbiaceae

ถิ่นกำเนิด

อินเดีย และประเทศเอเชียตะวันออกเฉียงใต้

ถิ่นกำเนิดของมะขามป้อม พบได้ทั่วไปในป่าเขตร้อนของทวีปเอเชียตอนใต้ และตะวันออกเฉียงใต้ แถบภาคกลางและใต้ของอินเดีย ปากีสถาน บังคลาเทศ ศรีลังกา จีน มาเลเซีย เมียนมาร์ ไทย ลาว กัมพูชา เวียดนาม ฟิลิปปินส์ ส่วนประเทศไทยพบมากในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ภาคเหนือ ภาคตะวันออก และภาคกลาง จะขึ้นในธรรมชาติในป่าเบญจพรรณแล้ง ป่าเต็งรัง และป่าแดงประเทศ แต่มีมากทางภาคตะวันออกเฉียงเหนือ การกระจายพันธุ์เกิดจากการที่เมล็ดร่วงลงดิน หรือมีสัตว์ป่ามากินแล้วคายเมล็ดไว้

มะขามป้อมนั้น เป็นสมุนไพรที่ชาวอินเดียใช้มาหลายพันปีแล้ว เพราะเป็นยาอายุวัฒนะ ซึ่งชาวอินเดียเรียกว่า อมาลกะ (Amalaka) แปลว่า พยาบาล และเป็นผลไม้ประจำจังหวัดสระแก้วอีกด้วย

ต้น

เป็นไม้ยืนต้น ขนาดกลาง สูงประมาณ 7 เมตร เปลือกค่อนข้างเรียบเกลี้ยง

ใบ

ใบ เป็นใบเดี่ยว สีเขียว เรียงตัวอยู่ตรงข้ามกัน และอยู่ชิดกัน เรียงอยู่บนกิ่งย่อยขนาดเล็ก รูปขอบขนาน เรียงสลับ กว้าง 0.25 – 0.5 เซนติเมตร ยาว 0.8 – 12 เซนติเมตร เส้นแขนงใบไม่ชัดเจน ก้านใบสั้นมาก

ดอก 

ดอก มีขนาดเล็ก แยกเพศ มีดอกตัวผู้และดอกตัวเมียอยู่ปะปนกันจำนวนมาก แต่จะอยู่บนกิ่ง หรือต้นเดียวกัน มีกลีบเลี้ยง 6 กลีบ ดอกสีขาว หรือขาวนวล ดอกเพศผู้ มีเกสรตัวผู้ 3 อัน ฐานรองดอกมีต่อม 6 ต่อม ดอกเพศเมีย มีฐานรองดอกเป็นรูปถ้วย ขอบถ้วยหยัก รังไข่มี 3 ช่อง หลอดท่อรังไข่ปลายแยกเป็น 2 แฉก ไม่เท่ากัน

ผล และเมล็ด

ผล เป็นทรงกลม เนื้อหนา 1.2-2 เซนติเมตร ผลอ่อนมีสีเขียวอ่อน ผลแก่มีสีเขียวอ่อนค่อนข้างใส มีเส้นริ้ว ๆ ตามยาว มี 6 เส้น เนื้อผลรสฝาดเปรี้ยว ขม และอมหวาน เปลือกหุ้มเมล็ดแข็งมี 6 เส้น เมล็ดมี 6 เมล็ด สีน้ำตาลดำ

มะขามป้อม มีหลากหลายสายพันธุ์ โดยสายพันธุ์ยอดนิยม สามารถแยกได้เป็น 4 สายพันธุ์

ขนาดต้นจะสูงเต็มที่ประมาณ 3-5 เมตรเท่านั้น ผลโตเต็ม ขนาดประมาณเหรียญ 10 บาท เป็นผลกลมแป้น เนื้อผลแก่จัด จะเป็นสีเขียวสดใส มีรสเปรี้ยวปนฝาดเหมือนกับเนื้อผลมะขามป้อมทั่ว ๆ ไป

สายพันธุ์พื้นเมืองประจำถิ่น หรือเป็นสายพันธุ์ที่เกิดขึ้นอยู่ทางภาคใต้

มีต้นสูงเต็มที่ระหว่าง 3-5 เมตร มีดอก และติดผลตลอดทั้งปี ขนาดของผลจะใหญ่มาก เป็นทรงกลมแป้นเล็กน้อย ผลอ่อนสีเขียวสดใส เมื่อผลแก่จัดสีผลจะเป็นสีเขียวเข้มปนสีเหลืองเล็กน้อย เนื้อฉ่ำน้ำ รสเปรี้ยวปนฝาด มักขยายพันธุ์ด้วยเมล็ด ตอนกิ่ง ทาบกิ่ง และเสียบยอด ปลูกได้ในดินทุกพื้นที่ของประเทศไทย

ลักษณะความสูงของต้นจะเตี้ยลง และผลมีขนาดใหญ่ มีดอก และติดผลดก การขยายพันธุ์ทั่วไป คือ ด้วยเมล็ด ตอนกิ่ง ทาบกิ่ง และเสียบยอดส่วนขนาดของผล จะมีขนาดใหญ่ขึ้นกว่าเดิม เมื่อผลโตเต็มที่ จะมีขนาดเกือบเท่าลูกปิงปอง

ข้อมูลโภชนาการ สารอาหารของลูกมะขามป้อมสด เปรียบเทียบกับลูกมะขามป้อมแช่อิ่ม และสารอาหารที่มีประโยชน์ต่อร่างกาย ในส่วนที่กินได้ ปริมาณต่อ 100 กรัม

แหล่งข้อมูลประกอบ: กองโภชนาการ กรมอนามัย กระทรวงสาธารณสุข

มะขามป้อม มีประโยชน์มากกว่าที่คิด ด้วยคุณค่าทางโภชนาการที่หลากหลาย จึงมีประโยชน์ต่อสุขภาพในหลายด้าน เช่น

รู้หรือไม่! วิตามินซี ในน้ำคั้นจากผลของมะข้ามป้อมนั้น มีมากกว่าน้ำส้มคั้นประมาณ 20 เท่า ซึ่งมะขามป้อมลูกเล็ก ๆ 1 ผล จะมีปริมาณวิตามินซี เท่ากับส้ม 1-2 ผลเลยทีเดียว

ประโยชน์ด้านสุขภาพ

• มีวิตามินซีสูงมากกว่าส้ม และผลไม้อีกหลายชนิด มีสารแทนนิน และโพลิฟีนอล ช่วยป้องกันไม่ให้วิตามินซีสลายตัว และทำให้วิตามินซีคงตัวได้นานขึ้น
• มะขามป้อมสด จะช่วยลดอาการกระหายน้ำได้ และหากดื่มน้ำเปล่าตามลงไป ยิ่งทำให้ชุ่มคอมากขึ้นด้วย
• ช่วยบรรเทาอาการหวัด แก้ไอ ลดอาการเจ็บคอ เพราะรสเปรี้ยวของมะขามป้อม ช่วยละลายเสมหะได้เป็นอย่างดี และยังทำให้ชุ่มคอ เสียงใส และป้องกันเสียงแห้งได้อีกด้วย
• ช่วยลดไข้ เพราะมะขามป้อมเป็นยาเย็น จะช่วยระบายความร้อนออกจากร่างกายได้
• ลดอาการเลือดออกตามไรฟัน เพราะ ผลวิจัยชี้ว่า วิตามินซีในมะขามป้อม มีประสิทธิภาพดีกว่าวิตามินซีสกัด ทำให้ร่างกายดูดซึมนำไปใช้ได้ดี และทำให้อาการเลือดออกตามไรฟันดีขึ้นได้
• แก้อาการท้องผูก ช่วยส่งเสริมระบบการขับถ่าย และยางของมะขามป้อม มีฤทธิ์ในการระบาย จึงมีการนำมาสกัดเป็นยาระบาย แต่หากรับประทานมากเกินไปอาจท้องเสียได้
• ช่วยลดระดับคอเลสเตอรอล เพราะอุดมไปด้วยสารสำคัญหลายตัว เช่น สารเพกทิน (Pectin) และสารฟลาโวนอยด์ (Flavonoid) ที่มีมีฤทธิ์ช่วยลดไขมันในเลือด
• ในมะขามป้อมมีฤทธิ์ต้านการอักเสบ และเป็นส่วนผสมอยู่ในตำรับยา ที่นำมาใช้รักษาโรคข้อเข่าเสื่อม
• ช่วยบำรุงผิวพรรณได้ดี ช่วยชะลอการเกิดริ้วรอย และช่วยให้ผิวหน้าเปล่งปลั่ง ดูสดใสขึ้น

ประโยชน์จากส่วนต่าง ๆ ของต้นมะขามป้อม อ่านเพิ่มเติม

เนื่องจากมะขามป้อม มีรสเปรี้ยว รสฝาด อาจจะรับประทานยากสำหรับบางคน การรับประทานมะขามป้อมนั้น ควรปรุงรสให้อร่อย ด้วยการนำมะขามป้อมมาผ่าเอาเมล็ดออกให้เหลือแต่เนื้อ แล้วนำมาใส่ พริก เกลือ น้ำตาล นำมาตำพอแหลกก็ใช้ได้ แต่ทั้งนี้ควรรับประทานก่อนนอน หรือช่วงตื่นนอนใหม่ ๆ หรือขณะที่ท้องว่าง สำหรับวิธีลดความฝาดของมะขามป้อมนั้น ทำได้โดยการนำไปแช่น้ำเกลือ ด้วยการนำมะขามป้อมมาล้างให้สะอาด และลวกด้วยน้ำร้อน แล้วนำไปแช่ในน้ำเกลือที่เค็มจัด ทิ้งไว้ประมาณ 2 วัน รสฝาดก็จะหายไปนั่นเอง

มะขามป้อมนั้น เป็นไม้ผลที่ปลูกดูแลง่าย ทนแล้งได้ดี มีขั้นตอนการปลูก ดังนี้

มะขามป้อม ขึ้นชื่อเรื่องมีวิตามินซีที่สูง สามารถนำมาแปรรูปเป็นทั้งยา และอาหารได้ ดังนี้

เป็นอย่างไรกันบ้าง ประโยชน์มากมายเลยจริง ๆ สำหรับมะขามป้อม 😍 ถือเป็นอีกหนึ่งสมุนไพรที่ได้รับความนิยมมาตั้งแต่สมัยโบราณ เป็นไม้ยืนต้นที่ให้ร่มเงาและความชุ่มชื้น เป็นอาหารและยารักษาโรคได้ดี ซึ่งอุดมไปด้วยวิตามินและแร่ธาตุหลายชนิดนั่นเอง หวังว่าบทความนี้จะทำให้ผู้อ่านเพลิดเพลินไม่มากก็น้อย

• มะขามแช่อิ่ม หวาน กรอบอร่อย ทำไม่ยาก
• มะขามเทศ ผลไม้ฝักสีชมพู ประโยชน์และสรรพคุณดีที่ควรรู้!
• วิธีทำ มะขามแก้ว รสหวานอมเปรี้ยว ทานเพลิน เก็บได้นาน ทำได้ไม่ยาก